Terapia schematu została stworzona, aby móc leczyć zaburzenia osobowości oraz inne, chroniczne problemy, których nie dało się wyleczyć terapią poznawczo-behawioralną. To innowacyjne podejście integruje elementy terapii poznawczo–behawioralnej, Gestalt i psychodynamicznej (zwłaszcza relacji z obiektem) i teorii przywiązania Bowlby’ego (opisująca jak brak zaspokojenia potrzeb emocjonalnych dziecka ma szkodliwy wpływ na jego rozwój) i psychologii rozwojowej. Twórcą terapii schematów jest Jeffrey Young, który kieruje Centrum Terapii Poznawczej w Nowym Jorku i Instytutem Terapii Schematu. Celem terapii schematu jest pomoc pacjentom w zaspokojeniu podstawowych potrzeb emocjonalnych. W literaturze przedmiotu, wyróżnione zostały uniwersalne potrzeby emocjonalne:

• bezpieczne przywiązanie (bezpieczeństwo, opieka, akceptacja)
• autonomia i poczucie tożsamości
• wolność wyrażania prawdziwych potrzeb i emocji
• spontaniczność i zabawa
• realistyczne granice i samokontrola

Terapia schematu jest rozszerzeniem tradycyjnej terapii poznawczo-behawioralnej, jednocześnie różni się od niej w wielu aspektach:

• trwa dłużej (zwykle od roku do trzech lat),
• w trakcie terapii często odnosimy się do dzieciństwa pacjenta,
• znacznie większy nacisk jest kładziony na empatyczną i autentyczną relację terapeutyczną, tzw. ograniczone powtórne rodzicielstwo,
• oprócz technik poznawczych i behawioralnych wiele uwagi poświęca się w terapii schematu technikom uruchamiającym emocje i korygującym wczesne doświadczenia emocjonalne, np. techniki wyobrażeniowe, praca z krzesłami